Thân nhân của hàng chục tù nhân lương tâm (TNLT) ký tên chung vào một bức thư gửi Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden, kêu gọi ông lên tiếng cho hàng trăm nhà hoạt động đang bị cầm tù và Việt Nam phải dừng việc dùng họ làm món hàng mặc cả với chính phủ các nước tự do trong đó có Mỹ.
Trong thư ngỏ công bố ngày 01/9 với hơn 60 gia đình tù nhân lương tâm ký tên, các gia đình nói họ hân hoan đón nhận tin người đứng đầu Nhà Trắng đến Hà Nội để nâng cấp quan hệ ngoại giao song phương.
“Đặc biệt chúng tôi tin rằng với các giá trị về tự do, dân chủ, và nhân quyền mà nhân dân Hoa Kỳ trân quý, đề cao, và bảo vệ, việc nâng cấp quan hệ ngoại giao giữa 2 nước cũng sẽ ảnh hưởng rất lớn lên tình trạng nhân quyền thật thảm hại tại Việt Nam hiện nay,” thư ngỏ nói.
Thư ngỏ cho biết nhà nước độc đảng hoàn toàn không tôn trọng các quyền cơ bản được ghi trong Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền, Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị, và Công ước quốc tế về quyền kinh tế, xã hội và văn hoá mà Hà Nội đã ký kết và phê chuẩn. Các quyền này bị vi phạm hoặc bị bóp méo hoàn toàn.
“Chính vì tình trạng này mà thân nhân của chúng tôi, các tù nhân lương tâm tại Việt Nam và chính chúng tôi, các TNLT mới ra tù, đã đứng lên tranh đấu ôn hòa, bất bạo động cho các quyền con người và nay đang phải trả giá rất đắt cho những nỗ lực đó.”
Các TNLT thường xuyên bị ngược đãi, hành hạ, trả thù bằng nhiều hình thức trong các trại giam. Nhiều người ngã bệnh nặng nhưng không được phép chữa trị và đã bỏ mạng trong tù trong khi một số khác chỉ được trả về gia đình khi đã hết hy vọng cứu chữa và chết tại nhà sau một thời gian ngắn.
“Chúng tôi tha thiết kêu gọi Tổng thống Biden hãy thúc đẩy việc cải thiện tình trạng nhân quyền tại Việt Nam mà cần nhất là việc phải chấm dứt trả thù các TNLT trong các trại giam, phải để các TNLT ngã bệnh được chữa trị đúng mức, phải trả tự do cho tất cả TNLT bị vu cáo vô căn cứ, và phải chấm dứt việc dùng TNLT làm hàng mặc cả trong các thương lượng với chính phủ các nước tự do.”
TNLT bị đày xa gia đình
Gia đình bà Cấn Thị Thêu-ông Trịnh Bá Khiêm bị chính quyền xã Dương Nội và quận Hà Đông tịch thu đất đai với giá bồi thường rẻ mạt rồi bán cho dự án bất động sản. Cả hai vợ chồng ông bị bắt và kết án tù về tội danh “gây rối trật tự công cộng” và “chống người thi hành công vụ” chỉ vì cùng bà con Dương Nội biểu tình đòi đất.
Sau khi lên tiếng cho người dân Đồng Tâm, bà Thêu và hai con trai Trịnh Bá Phương và Trịnh Bá Tư lại bị bắt vào giữa năm 2020 về tội danh “tuyên truyền chống nhà nước.” Trong năm 2021, họ bị kết án từ tám năm đến 10 năm tù giam.
Hiện bà Thêu bị đưa đi thi hành án ở Trại giam số 5 (Yên Định, Thanh Hoá), Trịnh Bá Tư bị đưa đi giam ở Trại giam Gia Trung (Gia Lai) còn người anh Trịnh Bá Phương bị đày đi An Điềm (tỉnh Quảng Nam).
Bà Đỗ Thị Thu, vợ của ông Trịnh Bá Phương, nói với Đài Á Châu Tự Do (RFA) trong ngày 07/9 về khó khăn mà gia đình bà đối mặt kể từ khi ba người thân bị bắt:
“Từ khi chồng tôi là Trịnh Bá Phương, mẹ chồng tôi là Cấn Thị Thêu và em chồng tôi là Trịnh Bá Tư bị bắt, cuộc sống gia đình tôi bị đảo lộn vì ba người trong gia đình tôi bị bắt cũng là những người lao động chính trong gia đình.
Lúc đó thì tôi mới sinh con thứ hai mới được 4 ngày tuổi khó khăn chồng chất khó khăn. Gia đình phải đi thăm nuôi cả ba người ở ba nơi khác nhau. Chồng tôi bị giam xa nhà cách gần một nghìn cây số.”
Bà cho biết bố chồng hàng tháng vẫn đi thăm nuôi bà Thêu và Trịnh Bá Tư bằng xe máy. Vì Trịnh Bá Phương bị giam giữ ở xa nên phải cách bốn tháng gia đình mới có thể đi thăm một lần.
Một nhà hoạt động khác, ông Trương Minh Đức, cũng bị đày đoạ ở Trại giam số 6 trong khi gia đình ông ở thành phố Hồ Chí Minh. Ông từng bị án tù năm năm về tội danh “lợi dụng quyền tự do dân chủ” và bị bắt lại năm 2017 cùng với nhiều thành viên chủ chốt khác của Hội Anh em Dân chủ. Năm sau, ông bị kết án 12 năm tù giam về tội danh “hoạt động nhằm lật đổ chính quyền.”
Bà Nguyễn Thị Kim Thanh, vợ của ông Đức, chia sẻ về những khó khăn mà bà và chồng đối mặt kể từ khi ông bị cầm tù.
“Từ lúc mà anh bị bắt tới giờ nó gây khó khăn về cái cuộc sống. Thứ nhất là bởi vì anh bị họ chuyển đi xa quá. Ở miền Nam thì chuyển ra miền Bắc, thành ra việc đi thăm anh rất là khó khăn.
Lúc anh mới bị bắt, hàng tháng tôi đi thăm trong mấy năm còn bây giờ thì thật sự tốn kém nhiều nên tôi không thể đi thăm hàng tháng được mà cứ phải hai tháng hay ba tháng mới đi thăm anh.”
Bà cho biết khí hậu khắc nghiệt của miền Trung cũng hành hạ chồng mình, người vốn nhiễm nhiều bệnh sau khi mãn hạn tù lần thứ nhất.
“Trong này khí hậu nó nó dù nó có nóng nhưng mà anh quen ra rồi, còn ngoài đấy thì những cái lúc mà trời lạnh cũng khắc nghiệt mà trời nóng cũng khắc nghiệt nóng thì nên tới bốn mươi mấy độ mà anh lại ở trên nhà trên cao và nhà tôn thấp mái nữa nên là cái bệnh huyết áp tim mạch của anh rất là khó khăn rất là mệt. Vì khó khăn nên bệnh của anh càng ngày càng ngày thì có lúc thì nó lại trầm trọng hơn nó mệt hơn.”
Bà Thu và Thanh đều ký vào thư ngỏ gửi Tổng thống Joe Biden với hy vọng ông đề cập đến vấn đề nhân quyền trong chuyến thăm hai ngày tới ở Hà Nội.
Bà Thu nói:
“Những năm gần đây thì chính quyền Việt Nam đã càn quét bắt giam rất nhiều người bất đồng chính kiến, họ đã bị hành hung khủng bố và không những thế họ không được chữa bệnh kịp thời.
Tôi biết rằng việc thay đổi tình trạng nhân quyền ở Việt Nam là rất khó khăn nhưng tôi vẫn hy vọng rằng ngài Tổng thống Joe Biden có thể tác động tới Chính phủ Việt Nam để các tù nhân lương tâm được khám và chữa bệnh kịp thời và chấm dứt việc trả thù hành hạ đối với các tù nhân lương tâm trong trại giam.”
Bà Thanh thì cho biết:
“Mong mỏi của tôi trước tiên là Tổng thống Hoa Kỳ lên tiếng mạnh mẽ hay là quan tâm về vấn đề nhân quyền nhiều bao nhiêu thì tất cả những anh em tù nhân chính trị dễ thở hơn một chút vì quản giáo cho tới giám thị hay là các trại giam đấy thì người ta cũng đối xử không đến nỗi hà khắc như mọi khi.”
Cả hai người phụ nữ cho rằng chồng của họ và các tù nhân lương tâm khác cần được trả tự do ngay lập tức để đoàn tụ với gia đình vì họ vô tội, chỉ thực thi các quyền con người và quyền công dân cơ bản.